Digitale experimenten

Een groot deel van de foto's op deze homepage is gemaakt met een digitale camera, de Nikon Coolpix 950. Toen ik deze camera kocht was het nog de bedoeling dat deze zou worden gebruikt voor al het 'bulk-werk' (de vele foto's voor de Spoorzoeker-pagina's bijvoorbeeld), en dat ik mijn gewone spiegelreflex-camera zou blijven gebruiken voor de foto's die echt gedetailleerd moesten worden. In de praktijk is de kwaliteit van de digitale opnamen dusdanig goed, dat het laatste fotorolletje in de spiegelreflex na ruim een half jaar nog steeds niet vol was...

Maar fotochemische fotografie is toch nog altijd veel beter dan digitale? Ja... en nee. Op een goede dia (of een negatief) zijn minstens de 2000 beeldlijnen te onderscheiden. Om dat te halen zou een CCD al zo'n 2000*3000*3=18 miljoen pixels moeten hebben, en zover is de techniek (nog!) niet. Op een gemiddelde foto-afdruk van 10x15 cm zijn echter nog maar zo'n 50 afzonderlijke beeldlijnen per cm te zien (er gaan echt een hoop details verloren op de weg van negatief naar papier). Dat komt overeen met (10x50)x(15x50)x3 = slechts 1,1 miljoen pixels, en dat is zeer wel haalbaar voor moderne digitale camera's! Met moderne fotoprinters zijn dan ook digitale foto's van 20x15cm af te drukken die niet te onderscheiden zijn van een vergroting van de fotoboer.

Natuurlijk kun je met digitale opnamen geen dia-avond houden (al kom je met een 21 inch monitor in een donkere kamer wel een eindje in de goede richting!), en is de kwaliteit voor vergrotingen tot poster-formaat ook nog niet goed genoeg. Daarvoor biedt de digitale camera echter wel weer andere specifieke voordelen. De belangrijkste zijn de zeer lage prijs per opname, en het meteen bij thuiskomst (of nog eerder!) kunnen bekijken van de opnamen. Dat is niet alleen prettig voor de portemonnee, maar geeft in de praktijk ook geheel nieuwe, soms zeer handige toepassingen. Zelf heb ik de camera al eens op de volgende manier 'oneigenlijk gebruikt' :

 -copieren van oude kaarten (in kleur!) bij een bezoek aan het archief van de Topografische Dienst
 -interessante aanbiedingen in de etalage van de makelaar gefotografeerd om thuis nog eens rustig te bekijken
 -leuk artikel uit een tijdschrift in de bibliotheek 'gecopieerd'
 -bij het demonteren van een apparaat met veel stekkers de oorspronkelijke situatie gefotografeerd, zodat ik naderhand altijd na kon kijken wat waar hoorde

Een bijkomend voordeel is dat het maken van een kopietje voor iemand anders net zo makkelijk is als even een bestandje emailen of op floppy zetten. Voor het maken van WWW-pagina's is een digitale camera ook een uitkomst. Niet alleen hoeven de foto's niet meer eerst allemaal ingescand te worden, de kwaliteit (met name de kleur-echtheid) is ook duidelijk beter dan bij een ingescande afdruk.

De combinatie van de digitale opname-techniek en lage kosten per opname geven tenslotte ook nieuwe mogelijkheden voor de creatieve fotograaf. Inmiddels al bijna berucht is de 'nieuwe DE3' van Syntus:



Inmiddels blijkt Syntus echter ook aan de stille uurtjes te hebben gedacht:



Leuk, leuk. Door het combineren van meerdere afzonderlijke opnamen van hetzelfde onderwerp zijn nog diverse andere grappige effekten te verzinnen, of zelfs kleine filmpjes te maken:



Van meer praktisch nut vind ik echter het aan elkaar plakken van verschillende opnamen, zodat je uiteindelijk een opname met een veel grotere beeldhoek krijgt dan met een 50mm lens eigenlijk mogelijk is. Dat kan in bepaalde situaties handig zijn, want soms kun je eenvoudigweg geen stap meer achteruit zetten in een poging het hele objekt toch in een keer in beeld te krijgen. Een voorbeeld is deze foto van 2 ICE-stellen gemaakt op de open dag in Leidschendam:



Hierbij stond ik vrij letterlijk met de rug tegen de muur, maar met een 50mm lens had ik dan nog maar net 1 kop in beeld kunnen krijgen. Hier zijn echter 3 afzonderlijke beelden gecombineerd tot 1 grote, waardoor je een foto krijgt die (naar mijn idee) een veel beter overzicht van de situatie geeft. Dit combineren is overigens niet eenvoudig een kwestie van knippen en plakken, voor een goed naadloos resultaat moet er namelijk behoorlijk wat wiskunde op los worden gelaten om te corrigeren voor perspektivische vertekening, niet horizontaal houden van de camera, lensfouten enz... Het ontwikkelen van het benodigde programma heeft me dan ook de nodige uurtjes denk- en programmeerwerk gekost. Achteraf bleek natuurlijk dat iemand anders al eens zoiets had gemaakt, en er zijn zelfs commerciële programma's voor te koop. Ik houd het echter toch maar bij mijn eigen bouwseltje, de resultaten doen namelijk zeker niet onder voor de concurrentie.

Natuurlijk had je in bovenstaand geval ook nog een super-groothoeklens (of zelfs een fisheye) kunnen gebruiken, maar daar kleven drie nadelen aan:

-deze lenzen zijn (zeer) duur.
-de vertekening wordt aan de randen van het beeld zeer groot, wat erg storend werkt. Bij de door mijn programma gegenereerde foto's is de (overigens onvermijdelijke) vertekening als het ware egaal over het beeld verdeeld, zodat het beeld nergens sterk afwijkt van wat je op een normale foto zou zien.
-zelfs bij een fisheye kom je niet veel verder dan een beeldhoek van 180°, bij deze methode is er echter niets op tegen om door te gaan tot de volle 360o.

Onderstaande foto geeft nog een aardig voorbeeld van de resultaten die met dit programma zijn te bereiken. Nu de post/bagageruimte in Plan V langzamerhand zeldzaam begint te worden, wil de treinliefhebber natuurlijk graag nog een fotootje voor later hebben van het interieur. Met 35mm lukt dat dus voor geen meter, zelfs een enkele bagagedeur volledig in beeld krijgen is al een hele toer. Door echter 3x3 afzonderlijk gemaakte foto's te combineren is het met deze brandpuntsafstand toch mogelijk een mooie overzichtsfoto te maken:



De foto's zijn uit de vrije hand gemaakt, waarbij de lens zoveel mogelijk op dezelfde plaats moest worden gehouden om parallax-fouten te voorkomen. Bij de bagagedeur links en de paal in het midden is te zien dat dat niet helemaal voor 100% gelukt is, maar de resulterende fouten vallen desondanks mee. Bovenstaande foto is overigens een verkleinde versie, op het origineel is de tekst naast de waarschuwingssticker naast de deur nog goed leesbaar.