Sunspot

Niets is zo vervelend als een heel eind rijden om een trein (of station...) te fotograferen en er vervolgens ter plekke achter te moeten komen dat de zon op de verkeerde plaats staat... Donkere muren, bomenrijen die lange schaduwen werpen, een trein waar de zon pal op de neus schijnt terwijl de zijkant nog in de schaduw zit: de foto wordt er in ieder geval niet mooier op. Meestal luistert het niet zo nauw, maar in sommige gevallen kan het handig zijn om van tevoren precies te weten waar de zon op een bepaald tijdstip zal staan.

Dat is toch niet zo moeilijk, de zon komt in het oosten op...

...en staat om 12 uur in het zuiden? Alleen klopt dat dus helemaal niet! In de zomer staat de zon in Nederland pas rond 13:30 in het zuiden, en komt ergens in het noordoosten al op. Bovendien trekt de zon niet gelijkmatig van oost naar zuid; na zonsopkomst stijgt de zon eerst snel maar blijft relatief lang in het oosten hangen, terwijl rond het middaguur de zon vrij snel van oost naar west trekt. In tropische streken is een extreem geval hiervan te zien: de zon komt in het oosten op en stijgt recht omhoog tot hij in het zenit staat, en daalt vervolgens weer recht naar beneden om in het westen onder te gaan. De zon heeft de hele dag dus alleen pal in het oosten, *of* het westen gestaan! Sunspot houdt echter met al deze effekten rekening, en kan de positie van de zon aan de hemel tot op de graad nauwkeurig berekenen.

Hoe kom ik eraan?

Door het hier te downloaden.

Hoe werkt het?

Nadat alle benodigde gegevens in de file SUNSPOT.INI zijn ingevuld, kan Sunspot gestart worden. Het programma maakt een BMP-file aan van een diagram waarin alle belangrijke gegevens zijn te vinden:

-Voor elk uur is met een lijn aangegeven uit welke richting de zon schijnt, de bovenkant van het diagram komt hierbij overeen met het noorden. Deze lijn wordt alleen getekend als de zon daadwerkelijk boven de horizon staat.

-Daarnaast is bij elke lijn het tijdstip weergegeven, en de zonshoogte in graden. Dit geeft een indikatie voor de te verwachten lichtsterkte en de lengte van de schaduwen.

Door dit diagram op papier af te drukken en naast een kaart te leggen (waarbij de bovenkant doorgaans ook met het noorden overeenkomt) kan snel worden nagegaan wat voor een bepaalde plek de beste tijden zijn om foto's te maken. Omgekeerd kunnen bij de dienstregeling van een bepaalde trein de beste fotoplekken langs het trajekt (althans, voor wat betreft de zon!) worden gezocht.

Leuk, maar ik woon in Nairobi

Dat maakt niet uit, het programma is geschikt voor elke plek op de wereld, elke tijdzone en kan ingesteld worden voor winter- en zomertijd. Alle in te stellen gegevens staan in SUNSPOT.INI:

Datum=15-05-2000     => Datum in dd-mm-jjjj formaat.

Tijdverschil=2       => Het verschil in uren tussen de gebruikte lokale tijd
                        en de Universal Time. Voor Nederland gelden de volgende waarden:
                        bij zomertijd 2, bij wintertijd 1. Het is belangrijk dat deze
                        waarde wordt gewijzigd bij de overgang van zomer- op wintertijd
                        en andersom!

L=-5.11              => Geografische lengte, voor Nederland is deze waarde altijd
                        negatief. De opgegeven waarde geldt voor Utrecht, dit is binnen
                        Nederland meestal nauwkeurig genoeg.

B=52.09              => Geografische breedte, voor Nederland altijd positief.

deltaT=62            => TDT-UT in sekonden. Laat deze waarde maar zo staan als je niet
                        zeker weet wat hiermee bedoeld wordt :-)

Moet ik nou voor elke dag een nieuw diagram aanmaken?!?

Dat is niet nodig, als je voor verschillende data een diagram aanmaakt zal blijken dat die meestal weinig verschillen. Alleen de berekende zonshoogte (en daarmee samenhangend, de zonsopkomst en -ondergang) kan in vrij korte tijd behoorlijk veranderen. En natuurlijk gelden de tijden alleen voor zomertijd danwel wintertijd!

- 06-05-2000