Stiens - Harlingen / Franeker

Na aansluiting Mooie Paal kruist het spoor zoals gezegd de Hearewei en buigt dan in een flauwe boog naar het zuidwesten, richting Minnertsga. Hier ligt opnieuw een schelpenpad op de spoorbaan met, zoals onderhand wel haast verplicht lijkt, weer zo'n hergebruikte spoorbrug. Al wandelend over het pad bekruipen mij zo onwillekeurig toch enige gevoelens van deja-vu...

Het emplacement van Minnertsga, in 1978 het eindpunt van de lijn... ( 24-08-1978, Roelof Hamoen )



Na een kilometertje lopen komt het pad uit aan de noordrand van Minnertsga, op de plek waar vroeger het emplacement lag. Het stationsgebouw staat er nog steeds, daar aan de Stasjonsstrjitte, en is dus makkelijk terug te vinden. In 1970 werd Minnertsga nog per trein bezocht door de NVBS, bij welke gelegenheid koffie en broodjes werden genuttigd in de geheel in oude luister herstelde wachtkamer van het station. Daarnaast was er ook nog een kleine fototentoonstelling ingericht over de geschiedenis van de NFLS.



Tegenwoordig wordt het station gebruikt door de firma Holwerda, dat het gebouw ten behoeve van de bedrijfsactiviteiten behoorlijk heeft laten verbouwen. Pallets, containers en ondefinieerbare apparaten staan nu her en der verspreid op het voorplein van het station. Geen tijd meer voor mijmeringen over het spoorverleden dus, hier moet nu gewoon weer hard gewerkt worden!



Na het station begint het schelpenpad weer, dat tussen een paar struiken doorloopt en opnieuw bij een oude spoorbrug uitkomt. Het schelpenpad maakt een bocht naar links, maar een zandweggetje volgt vanaf hier verder de flauwe S-bocht die de spoorlijn ten westen van Minnertsga maakte. Het pad loopt pal langs een tamelijk groot windmolenpark en is voorzien van een bordje dat de wandelaar ervoor waarschuwt dat hij zich geheel op eigen risico op dit terrein begeeft (zo'n klap van de molen kan tenslotte nog hard aankomen).
Restanten van spoorbruggen in de weilanden bij Minnertsga?
Na een paar honderd meter komt het zandpad uit op een ander weggetje, en loopt de spoorlijn verder ongezien de velden in. Alleen aan de loop van enkele sloten is daar het oorspronkelijke traject nog te herkennen; ook moeten er nog twee oude spoorbruggen hebben gelegen, maar deze liggen op bijna een halve kilometer afstand van de dichtsbijzijnde openbare weg. Van daaruit valt er niets van de bruggen te ontdekken, maar gezien de eerdere ervaringen lijkt het me zeker niet onwaarschijnlijk dat er nog een restant van de landhoofden te vinden is. Op de luchtfoto zijn ter plekke in ieder geval enkele verdachte kleine witte vlekken aan weerszijden van de betreffende weteringen te zien!

De volgende stopplaats voor de trein is halte Firdgum, dat zo ongeveer halverwege de stations Minnertsga en Tzummarum lag en de eerste jaren nog onder de naam "Firdgummerlaan" in de spoorboekjes stond. Met ingang van 15 mei 1932 werd de halte gesloten voor reizigers, het goederenvervoer hield het echter nog tot de zomer van 1957 uit.
Op de plek van de halte herinnert nu vrijwel niets meer aan de overweg en het perron met abri die hier ooit waren te vinden. Wel staat ten zuiden van de voormalige spoorbaan nog een groene houten schuur, die tegenwoordig in gebruik is als garage (en ongetwijfeld ook als rommelhok). Het is moeilijk te zeggen of dit een oude goederenloods van de NFLS is geweest, aangezien ik geen foto's van de halte heb uit de tijd dat er nog treinen reden. Feit is wel dat er volgens de topografische kaart in de jaren dertig op deze plek ook al een gebouwtje van vergelijkbare grootte stond.
Brugrestant bij Tzummarum (op dat moment door een kat uit de buurt gebruikt als zonneterras)
De spoorlijn loopt na de halte verder richting Tzummarum, maar het enige wat er van terug te vinden is zijn twee bruggen, of liever gezegd twee paar bruggehoofden: er loopt nu namelijk eens geen voet- of fietspad overheen. De eerste spoorbrug ligt midden tussen de akkers, een halve kilometer voorbij halte Firdgum. Wie over de hoofdweg van Minnertsga naar Tzummarum rijdt kan de brugrestanten echter nog wel zien liggen: een eindje rechts van de weg ter hoogte van een grote boomgaard.

De andere brug ligt nog eens 600 meter westelijker, aan een bosrand dicht tegen Tzummarum aan. In de omgeving van de brug staan enkele nieuwbouwwoningen en wordt ook nog eens een bedrijfsgebouw uit de grond gestampt, dus het is goed mogelijk dat dit brugrestant over een paar jaar ook niet meer zo makkelijk bereikbaar zal zijn.
Aan de overkant van de brug loopt een smalle strook gras door het stukje bos, die zo duidelijk aangeeft waar de spoorlijn vroeger heeft gelopen. Het graslandje wordt klaarblijkelijk gebruikt om paarden te laten grazen, en eindigt na 250 meter bij een weinig robuust ogend hek. Vanaf hier loopt een soort niemandsland verder naar naar het zuidoosten: hier lopen wat paarden vrij te grazen, daar scharrelen enkele kippen rond op zoek naar wat eetbaars en een eindje verderop staat zelfs een vervallen sta-caravan met enkele ontbrekende ramen. Hier ergens begon vroeger het emplacement van Tzummarum, waarbij aan de linkerkant van de spoorbaan (op de foto rechts) aanvankelijk nog een eenvoudige houten enkelsporige locomotiefloods stond; deze werd echter al in 1921 gesloopt, toen Tzummarum nog als Tjummarum in de spoorboekjes werd vermeld.

Zo'n 150 meter verderop staat het oude station er bij alsof er sinds het opbreken van de spoorlijn nauwelijks meer iets is gebeurd; in het gras is de oude perronkeerwand nog makkelijk terug te vinden en zelfs het oude houten retirade-gebouwtje staat er nog altijd (zij het dat het wel op het punt staat om van ellende in elkaar te storten). Ook het stationsgebouw zelf had de afgelopen jaren duidelijk wel iets meer onderhoud mogen hebben: complete delen van de dakrand zijn door houtrot volledig verdwenen en de rest van het houtwerk ziet er ook al niet meer zo geweldig uit. In 1978 hing aan de perrongevel nog het bord met de nauwelijks meer leesbare stationsnaam, maar deze is inmiddels kennelijk verwijderd (of wellicht vanzelf een keer naar beneden gevallen?); alleen een donkere vlek op het metselwerk geeft nog de plek aan waar het bord heeft gehangen. Het is moeilijk voor te stellen dat de inwoners van Tzummarum hier tijdens de dooiperiode op 12 maart 1956 nog in een toentertijd zeer moderne Blauwe Engel konden instappen voor een retourtje Leeuwarden!
Station Tzummarum, in de tijd dat de perrons nog niet regelmatig gemaaid hoefden te worden... (ansichtkaart)
Wat de toekomst het station verder zal brengen is nog ongewis, al geeft de huidige toestand niet direct aanleiding voor groot optimisme. Rond 1950 zijn alle NFLS-stations door de NS verkocht met uitzondering van, inderdaad, Tzummarum. Pas veel later deed de NS ook dit gebouw van de hand, en werd de gemeente Barradeel (inmiddels opgegaan in de gemeente Franekeradeel) de nieuwe eigenaar. Dat het station al jaren toe is aan een grote (en dus dure) opknapbeurt is ook op de burelen in Franeker wel bekend, maar eigenlijk wil men daar het gebouw veel liever slopen om nieuwe woningen op het terrein neer te kunnen zetten. Het onderhoud aan het station is daarom al jaren tot een absoluut minimum beperkt. Het provinciale bestuur wil daarentegen dat het oude station op de monumentenlijst komt en gerestaureerd wordt, maar tot dusver blijkt dat nog niet zo eenvoudig.
De huidige huurder, de 87-jarige Johanna Terpstra-Dijkstra, peinst er ondertussen niet over om het station te verruilen voor een moderne comfortabele woning, ondanks de huidige slechte staat van onderhoud. Ze is al sinds 1958 de trotse bewoonster van het oude station, heeft er haar twaalf kinderen grootgebracht en geniet nog dagelijks van de zee van ruimte in en rond het gebouw. Toch is het te hopen dat station Tzummarum zo gauw mogelijk op de monumentenlijst belandt, anders moet worden gevreesd dat het snel zal worden gesloopt op het moment dat mevrouw Terpstra-Dijkstra er niet meer kan wonen. Alleen de straatnaam 'Stasjonswei' zou dan overblijven als herinnering aan het oude pand...
In 2001 kwam het station inderdaad leeg te staan, maar van sloop is het uiteindelijk niet gekomen. Station Tzummarum wordt geheel gerenoveerd en geschikt gemaakt als bedrijfshuisvesting, waarbij het oorspronkelijke karakter van het gebouw echter zoveel mogelijk bewaard zal blijven. Zo is voor het station een nieuw laag perron aangelegd, waar later mogelijk nog een locomotor op een stuk rails zal worden opgesteld.
Station Tzummarum, links nog geheel dichtgetimmerd (28 februari 2002) en rechts al bijna geheel opgeknapt (19 juli 2003).