Loolaan - Scheveningen

• Pagina 5 van 5
•  
•    5   
•    4   
•    3   
•    2   
•    1   

In de verte doemen nu langzamerhand al de flats en hotels bij de Scheveningse boulevard op, terwijl rechts van het pad een prachtig duinlandschap in beeld komt. Aan de overkant van de Van Alkemadelaan, links van de spoorlijn, staat ook een groot gebouw waarvan de bewoners evenwel niet zijn gekomen om te kunnen genieten van strandwandelingen of het fraaie uitzicht. Integendeel, het gaat hier om de Penitentiaire Inrichting Scheveningen welke al tientallen jaren wordt gebruikt om de criminele elementen uit Den Haag en omstreken in op te bergen. Sinds enkele jaren heeft de gevangenis zelfs internationale bekendheid verworven door de diverse beruchte personages die hier ten behoeve van het Joegoslavië Tribunaal zitten opgesloten.


Bij het naderen van het strand lijkt de spoordijk steeds verder boven de omgeving uit te stijgen, maar in werkelijkheid zijn de zaken natuurlijk juist omgekeerd: het landschap daalt langzaam af tot zeeniveau, terwijl het spoor nog min of meer op gelijke hoogte blijft. Een paar honderd meter voorbij de gevangenis duiken het fiets- en wandelpad plotseling echter toch de diepte in. Het is niet helemaal duidelijk of men bang was dat de fietsers en wandelaars hoogtevrees zouden krijgen of dat men gewoon een keer een heleboel zand nodig had; feit is in ieder geval dat de spoordijk vanaf hier verder tot aan Scheveningen geheel is afgegraven. Nu het fietspad en het wandelpad niet langer de spoordijk hoeven te volgen kiezen ze ieder hun eigen kronkelige route door de duinen en komen na een paar honderd meter uiteindelijk uit op de Harstenhoekweg. De spoorlijn lag hier nog steeds een stuk hoger dan de omgeving en stak de weg dus over met een viaduct dat plaats bood aan niet twee, maar drie sporen. Meteen voorbij het viaduct begon namelijk al het emplacement van Scheveningen, terwijl links voor de Harstenhoekweg een laad- en losplaats met enkele zijsporen lag. Deze sporen waren via het derde spoor over het viaduct verbonden met het emplacement van Scheveningen. Ten westen van het viaduct lag het kolenpark, terwijl een eind verderop het seinhuis stond van waaruit men over het emplacement uitkeek.


Van dit alles valt nu niets meer te ontdekken; het viaduct is geheel verdwenen en het seinhuis (dat na 1953 nog jarenlang dienst heeft gedaan als woon- en werkruimte van een architect) is afgebroken. Op de plek van het emplacement heeft nog jarenlang een grote parkeerplaats voor strandgangers gelegen, maar midden jaren negentig verrezen hier twee monsterlijk grote appartementencomplexen en een parkeergarage. Temidden van al dit nieuwbouw-geweld is er echter één huis dat in Scheveningen toch nog hardnekkig de herinnering aan de ZHESM levend blijft houden: de oude chefswoning aan de Harstenhoekweg. Een stationschef woonde in die tijd meestal op de bovenverdieping van zijn eigen station, maar in het geval van Scheveningen kreeg hij dus een geheel eigen onderkomen, vlak naast het spoorviaduct.

En daar staat de woning nu dus nog steeds, al vormt deze inmiddels wel een erg groot contrast met de rest van de bebouwing. Op de voorgevel van het goed onderhouden gebouw prijkt in grote cijfers het getal 14: het oorspronkelijke ZHESM-woningnummer of toch gewoon het huisnummer? Boven de voordeur is een afbeelding van een stoomlocomotief te zien, het bewijs dat de bewoners goed op de hoogte zijn van de geschiedenis van hun woning. Het is ergens wel jammer dat het geen ZHESM-motorwagen is, maar een stoomloc is uiteindelijk ook wel historisch verantwoord. In het eerste jaar was er immers nog helemaal geen bovenleiding en ook daarna reden er nog regelmatig stoomtreinen naar Scheveningen, vooral wanneer er door defecten en/of het grote aantal strandgangers niet genoeg elektrisch materieel beschikbaar was.
Na het spoorviaduct waaierden de sporen uiteen tot het vrij grote emplacement van Scheveningen, waarvan niet minder dan zes sporen doorliepen tot aan de perrons van het station zelf. Deze perrons waren overdekt door een grote overkapping, terwijl aan de kopse kant van de sporen het grote, min of meer vijfhoekige stationsgebouw stond. Niet iedereen was even ingenomen met dit ontwerp, zo wist de directeur Gemeentewerken van Den Haag in 1905 moeiteloos zijn enthousiasme te verbergen toen hij zijn mening moest geven over de aan hem voorgelegde tekeningen van de architect: "...het uiterlijk aanzien van gevels en vooral van het bovengedeelte van de vestibule laat veel te wenschen over. Naar mijn meening zijn de gevels echter niet veel leelijker dan de vroeger ontworpene en goedgekeurde gevelteekeningen.". De tekeningen waar de directeur op doelde betreffen een eerder ontwerp dat inderdaad wel door de gemeente was goedgekeurd, maar dat bij de HIJSM weer geen genade kon vinden. Uiteindelijk gingen alle partijen wel akkoord met het tweede ontwerp.
Het grote aantal perrons en het ruimte stationsgebouw van Scheveningen Kurhaus zijn in de zomer geen overbodige luxe om de grote hoeveelheid badgasten te kunnen verwerken, maar in het winterseizoen is het reizigersaanbod slechts een fractie van dat in de zomer. Het station gaat aan het einde van het badseizoen dan ook in een soort 'winterslaap', waarbij diverse verblijven en kantoren worden afgesloten en de reizigers het gebouw alleen nog door de zij-ingang kunnen betreden. Pas als ruim een half jaar later de temperaturen weer zomerse waarden aannemen keert de bedrijvigheid op het station weer in de oude omvang terug. Na de zomer van 1953 keerde de drukte op station Scheveningen (na de oorlog liet men de wat al te Duits klinkende toevoeging 'Kurhaus' liever weg) echter nooit meer terug en eigenlijk waren de echte hoogtijdagen van het station toen ook al lang verleden tijd. Het stationsgebouw is vermoedelijk al vrij snel na opheffing van de reizigersdienst met de grond gelijk gemaakt, want bouwgrond zo dicht bij het strand was ongetwijfeld ook in die tijd al zeer gewild. Tegenwoordig staat op deze plek een hotel van een grote internationale keten, maar wie goed kijkt ziet dat het stratenplan nog steeds iets verraadt van de ligging en omvang van het oude stationsgebouw. De Zwolsestraat maakt voor het hotel een wat merkwaardige knik van ongeveer 45 graden, kort voordat de straat uitkomt op de Gevers Deynootweg. Beide wegen vormen hierdoor een gedeelte van de contouren van een wat vreemd gebouw, een gebouw dat niet vierkant of rechthoekig was, maar vijfhoekig...

- April 2001

• Pagina 5 van 5
•  
•    5   
•    4   
•    3   
•    2   
•    1