Zuidbroek - Delfzijl

Ongeveer 2 kilometer verderop komt de spoorlijn bij het Buiten Nieuwediep, en buigt daar iets in noordelijke richting af. De noordoever van dit kanaal wordt hier gevormd door een hoge, brede dijk, en in eerste instantie meende ik dan ook dat de spoorlijn hier overheen moest hebben gelopen. Na de huidige situatie nog eens goed vergeleken te hebben met een oude topografische kaart, denk ik echter toch dat de spoorlijn enkele meters naast de dijk heeft gelegen (die op de oude kaart overigens ook nog niet staat aangegeven); wellicht is het ook geen goed idee een spoorlijn vlak aan de rand van een kanaal aan te leggen. Hoe dan ook, een wandelingetje over de dijk is zeker de moeite waard; doordat er in de wijde omtrek geen huizen of wegen te bekennen zijn wordt de stilte hier nog slechts verstoord door het ruisen van de wind en het gefluit van de vogels. Aan de zuidkant van het kanaal staat een windmolen die luistert naar de naam 'Zeldenrust'. Blijkbaar kom ik dan toevallig nèt op het verkeerde moment langs, want ondanks een frisse bries draaien de wieken nog voor geen millimeter...
Het koffiehuis bij de halte Nieuw-Scheemda = 't Waar
De spoorlijn blijft het Nieuwediep gedurende zo'n 2 kilometer volgen en buigt dan weer iets naar het noorden af. Tegelijk wordt de kanaaldijk een stuk lager, waarmee mijn idee over de ligging van de spoorlijn weer op losse schroeven komt te staan... Maar misschien is de spoordijk wel afgegraven om de kanaaldijk op te hogen? Een paar honderd meter verderop lag de halte Nieuw-Scheemda = 't Waar, op ongeveer een kilometer lopen van beide dorpjes. Op de foto, omstreeks 1920 genomen, is in de verte de abri te zien met daarnaast een trein uit Delfzijl. Het witte huis links is het bijbehorende stationskoffiehuis; het staat er nog steeds, al wordt het uitzicht daar tegenwoordig wel belemmerd door bomen en struiken (en zou de fotograaf nu middenin een akker moeten gaan staan om een soortgelijke foto te kunnen maken).
Van de heer J.P. de Groot ontving ik het volgende stukje over de NOLS-spoorlijn op deze plek:

N.O.L spoorbaan van Zuidbroek naar Delfzijl

Achter onze boerderij liep vroeger langs 't olle daip (oude diepje), of zoals het officieel heet Buiten Nieuwediep de spoorbaan van Zuidbroek naar Delfzijl. Het treintje heb ik zelf nooit zien rijden, daar ik vlak na de oorlog geboren ben en het toen al was opgeheven. Ook de rails en spoorbielzen waren toen al verdwenen. In de volksmond werd de overgebleven dijk " 't Spoor" genoemd. Het bestaat uit opgebracht geel zand, dat als ik het goed heb, afkomstig is uit het "Botjes zandgat" te Zuidbroek (genoemd naar de toenmalige eigenaar van het land waar het zand gewonnen werd). De bovenkant van 't Spoor was dus arm, en er zaten veel kuilen in, vooral daar waar nog wel eens met tractoren of vrachtauto's overheen werd gereden, bijvoorbeeld om kolen naar het naburig stoomgemaal te brengen. Er werd altijd aan de diep kant van het spoor gereden, omdat de grond daar het stevigst was, mogelijk heeft daar ook de rails gelegen. Het stoomgemaal is helaas in de zestiger jaren verdwenen maar de bijbehorende molen "Zeldenrust" staat er nog. In het voorjaar was de taluud van 't Spoor aan de kant van het oude diepje altijd paars van de pinksterbloemen wat een prachtig gezicht was, en bovenop 't Spoor groeiden veel verschillende soorten grassen, en vooral zuring die in de avond als de zon laag stond een prachtige rode gloed te zien gaf. Een eind in de richting van het gemaal kon je in de sloot zelfs salamanders vinden. Het gras aan de slootkant werd handmatig met de zeis gemaaid, en de kant van het oude diepje met een door paarden getrokken maaimachine. De spoorbaan werd in mijn jeugd verpacht aan de familie Nieland uit Nieuw Scheemda die het gras maaide en hooide en er kalveren op liet grazen. Het gebied was niet afgerasterd waardoor de kalveren aan een lange ketting met stik zaten, en regelmatig moesten worden verplaatst. Op het brede gedeelte bij Nieuw-Scheemda werden later wel kermissen en kinderspelen gehouden.

In het boek "Tussen 't Zieldaip en 't Grootmoar" (1985) vond ik nog het volgende:
Op de plaats van het witte café gebouwd in 1920 stond eerder het Stations koffiehuis "Quatre Bras" van de familie Buurke. Hierin werden de plaatsbewijzen aan de treinreizigers verkocht. De passagiers konden dan bij 't Haltje instappen. Dit was een klein houten gebouwtje waarin zitbanken waren getimmerd. Het stond ongeveer honderd meter vanaf de Hammerikkerweg, links van de spoorbaan, in de richting van 't Waar.

Profielschets omstreeks 1957 van de spoorbaan N.O.L. achter de boerderij van de familie de Groot te Noordbroeksterhamrik
Bovenstaande schets heb ik zo goed mogelijk proberen te tekenen aan de hand van mijn herinneringen uit de tijd dat ik in deze omgeving woonde. Dat de bovenkant uit een dikke laag zand bestaat, weet ik, omdat ik als kind in het gedeelte aan de slootkant, waarover niet werd gereden, wel een hol heb gegraven.

Mijn grootvader had vanwege zijn nevenfunctie bij het waterschap "De Bolderij" een speciale pas om op de spoorbaan te mogen komen, dit om de aangrenzende zwetsloten te kunnen schouwen.

Jan Pieter de Groot

(klik op de afbeeldingen om deze te vergroten)




Doordat een aantal wegen zijn verlegd ligt de halte tegenwoordig half onder het asfalt van de Hoofdweg, terwijl op de plek van het haltegebouwtje een bushaltepaal is neergezet. Er is echter nog wel een deel van de spoordijk te zien, waar inmiddels al enkele behoorlijk grote bomen op groeien. Hoewel de Hoofdweg hier dus wat is verlegd en rechtgetrokken, is nog wel goed te zien dat deze weg de spoorlijn op twee plaatsen kruiste: net voor, en een eindje voorbij de halte. Vroeger herinnerde een hobbel in het wegdek automobilisten er nog aan dat ze op die plek een voormalige overweg passeerden, maar deze onbedoelde verkeersdrempels zijn inmiddels ook verleden tijd.
Ben Doedens schreef mij het volgende over deze weg:

"Vroeger stak je komend uit Nieuw Scheemda richting 't Waar de spoordijk over, reed een klein stukje noordwestelijk van de spoordijk en stak opnieuw de spoordijk over. De extreme bochten in de weg zijn er wat uitgehaald, de weg is wat lager komen te liggen, de spoordijkbobbels hoefden niet meer te worden genomen en de weg is wat naar het zuidoosten toe verbreed. Ben als kind aldaar een paar keer met de GADO langs gekomen. Mijn moeder kwam van Nieuwolda en bij heel slecht weer nam je de bus. Van Midwolda naar Nieuwolda over Scheemda en Nieuw Scheemda was echter, wat ze hier noemen "een Ommelandse Raaize". (flinke omweg). De voormalige overwegen bij de halte Nieuw Scheemda waren een heel gehobbel in de toch al niet te beste weg. (Verderop in 't Waar kreeg de bus het nog moeilijker omdat hier een ouderwets smal 'draaichie' (draaibrug) genomen moest worden waarachter direct een zowat vierkante bocht was gelegen. Nee, met die bus schoot je nooit op."